Nicolaus Hussovianus’ Carmen de bisonte im intertextuellen Schnittfeld antiker Reformatio-Sehnsüchte
DOI:
https://doi.org/10.21638/11701/spbu20.2017.108Abstract
Despite increased interest in non-classical Latin, even today little information about Neo-Latin literature from Eastern Central and Eastern Europe reaches the international scientific community. This concerns also Nicolaus Hussovianus’ “Poem on Bison” (publ. 1523) which is claimed by several ‘heirs’ of the Polish- Lithuanian Commonwealth simultaneously as part of their national literature and has become a key text of the Belarusian Renaissance. In addition to the overview of editions and research literature in Polish, Belarusian, Russian and others, the article embarks upon a traditional search for influences-and-references from an alternative methodological stance. Instead of just localizing (more or less plausible) quotes and allusions, it asks for the meaning and function which the references acquire in the new surroundings. Intertextual links to Virgil’s “Georgica” and “Bucolica”, which propagate the ideal of returning to a primordial way of life in a rural idyll, as well as Tacitus’ “Germania”, with its image of the ‘alien’ Germans implying the deficiencies of contemporary Romans, contribute important semantic layers to Hussovianus’ text. The intertextual links embody a reformist desire, which is closely related to the text’s pragmatic intentions. “Carmen de bisonte” is actually much more than just an “original and authentic” description of Belarusian (or Polish, or Lithuanian) beasts, woods and customs. Refs 57.
Keywords:
Nicolaus Hussovianus, Carmen de Bisonte, Neo-Latin literature, Vergil, Tacitus, intertextuality
Downloads
Download data is not yet available.
References
Albrecht M.von, Schönberger O. (Hg., Übers., Erl.) P. Vergilius Maro. Leben auf dem Lande. Bucolica, Georgica. Lateinisch-Deutsch. Stuttgart, Reclam, 2013.
Axer J. Latin in Poland and East-Central Europe: Continuity and Discontinuity. Europe Review 1994, 2 (4), 305–309.
Axer J. (red.) Łacina jako język elit. Warszawa, DiG, 2004.
Axer J. Neolatynistyka i tożsamość narodowa — przypadek Europy środkowowschodniej, in: Axer, J (red.) Łacina jako język elit. Warszawa, DiG, 2004a, 261–270.
Axer J. Wielogłosowe przesłanie „Pieśni o żubrze” Mikołaja Hussowskiego, in: Axer J. (red.) Łacina jako język elit. Warszawa, DiG, 2004b, 319–327.
Axer J. (with the assistance of K.Tomaszuk). Central-Eastern Europe (Chapter 10), in: Kallendorf C.W. (ed.). A Companion to the Classical Tradition. Malden (MA) et al., Blackwell, 2007, 132–156.
Axer J. Slavic Bison or European Beast? Thoughts on Nicolas Hussovianus’ “Song of the Bison”, in: M.di Salvo, G. Moracci, G. Siedina (ed.) Nel mondo degli Slavi. Incontri e dialoghi tra culture. Studi in onore di Giovanna Brogi Bercoff. Vol. 1. Firenze, Firenze University Press 2008, 3–12.
Bömelburg H.-J. Frühneuzeitliche Nationen im östlichen Europa. Das polnische Geschichtsdenken und die Reichweite einer humanistischen Nationalgeschichte (1500–1700) . Wiesbaden, Harrassowitz, 2006.
Böschenstein R. Idyllisch/Idylle, in: Barck K. et al. (Hgg.) Ästhetische Grundbegriffe. Historisches Wörterbuch in 7 Bänden. Bd. 3. Stuttgart — Weimar, J. B. Metzler, 2001, 119–138.
Brzozowska A. „Carmen de statura, feritate ac venatione bisontis” Mikołaja Hussowskiego — poemat epicki? Classica Wratislaviensia 2010, 30, 15–39.
BTL = Bibliotheca Teubneriana Latina [Datenbank]. München, Saur 2006.
Bunčić D. Die ruthenische Schriftsprache bei Ivan Uževyč unter besonderer Berücksichtigung der Lexik seines Gesprächsbuches Rozmova/Besěda. München, Otto Sagner, 2006.
Chachaj M. Narodowa i kulturowa przynależność Mikołaja Hussowskiego, autora „Pieśni o żubrze”. Fakty i mity, in: Mikulski K., Zielińska-Nowicka A. (red.). Między Zachodem a Wschodem. Etniczne, kulturowe i religijne pogranicza Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku. Toruń, Adam Marszałek, 2006, 245–256.
Choptiany M. Konrad Gesner jako czytelnik „Carmen de bisonte“ Mikołaja Hussowskiego. Perspektiwy badawcze. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 2013, 58.2, 111–137.
Curtius E. R. Europäische Literatur und lateinisches Mittelalter. Tübingen — Basel, Francke, 111993.
Czaplejewicz E. Wspólczesne przekłady poematu Hussowskiego w świetle heterogeniczności, in: Czaplejewicz E., Kasperski E., Literatura i różnorodność. Kresy i pogranicza. Warszawa, DiG, 1996. 43–53.
DNP = H. Cancik et al. (Hgg.) Der Neue Pauly. Enzyklopädie der Antike. Stuttgart — Weimar, J. B. Metzler, 1996–2003.
Doroškevič V. I. Novolatinskaja poėzija Belarussii i Litvy. Pervaja polovina XVI v. Minsk, Nauka i technika, 1979.
Głowiński M. et al. Podręczny słownik terminów literackich. Pod. red. J.Sławinskiego. Warszawa, OPEN, 1998.
Häntzschel G. Idylle, in: K. Weimar et al. (Hgg.) Reallexikon der deutschen Literaturwissenschaft. Digitalisierte Ausgabe der 3., neubearb. Aufl. 1997–2003. Berlin et al., de Gruyter, 2007. Bd. 2, 122–125.
<Hussovianus N.> Carmen Nicolai Hussoviani de statura, feritate ac venatione Bisontis. Cracoviae, Hieronymus Vietor 1523. Digitalisat: Dolnośląska Biblioteka Cyfrowa, http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/docmetadata?id=3100&from=publication (7.03.2017).
<Hussovianus N.> Nicolai Hussoviani carmina. Edidit, praefatione instruxit, adnotationibus illustravit Ioannes Pelczar. Cracoviae, Typis Universitatis Jagelloniae 1894.
<Hussovianus N.> Husoŭski, M.Pesnja pra zubra na lacinskaj, belaruskaj, ruskaj movach. Pasljasloŭe, kamentaryi i biblijahrafija V. Daraškeviča. Minsk, Mastackaja litaratura, 1980.
Hussovianus N. Opera / Raštai. Transtulerunt B.Kazlauskas, S.Narbutas, E.Ulčinaitė, T.Veteikis. Vilnius, Institutum Litterarum Lithuanicarum Ethnographiaeque, 2007a.
<Hussovianus N.> Hussowski, M. Pieśń o żubrze, jego postaci, dzikości i o polowaniu na niego / Carmen de statura feritate ac venatione bisontis / ... Supraśl, Uroczysko, 2007b.
Ijsewijn J. Companion to Neo-Latin Studies. Amsterdam — New York — Oxford, North-Holland Publishing Company, 1977.
Ijsewijn J. Companion to Neo-Latin Studies. Leuven, Leuven University Press 21990–1998.
Kasprowicz J. Mikołaja Hussowskiego „Pieśń o żubrze” i „Pan Tadeusz”, in: Kasprowicz J. Dzieła. Tom XX: Pisma, prozą II. Kraków, Wojciech Meisels, 1930, 83–108.
<Kavalëŭ S.> Kawalou S. Literatura Wielkiego Księstwa Litewskiego XIII–XVII wieku w najnowszych badaniach białoruskich. Studia Interkulturowe Europy Šrodkowo-Wschodniej 2009, 3 , 84–92.
Kavalëŭ S. Šmatmoŭnaja paėzija Vjalikaha Knjastva Litoŭskaha ėpochi Renesansu. Minsk, Knihazbor, 2010.
Kavalëŭ S. Literatura Vjalikaha Knjastva Litoŭskaha XVI–pačatku XVII st. Fenomen kul’turnaha pamežža. Minsk, Knihazbor 2011.
Korenjak M. Geschichte der neulateinischen Literatur. Vom Humanismus bis zur Gegenwart. München, C. H. Beck, 2016.
Krebs Ch. B. Negotiatio Germaniae. Tacitus’ Germania und Enea Silvio Piccolomini, Giannantonio Campano, Conrad Celtis und Heinrich Bebel. Göttingen, Vandenhoeck & Ruprecht, 2005.
Krókowski J. Mikołaja Hussowskiego „Carmen de bisonte”. Wrocław (Prace Wrocławskiego Towarzystwa naukowego. Seria A No 65), 1959.
Krzewińska A. Sielanka, in: Michałowska T. Słownik literatury staropolskiej. Średniowiecze — Renesans — Barok. Wrocław; Warszawa; Kraków, Zakład narodowy imienia Ossolinskich, 1998, 866–872.
Landfester M.; Egger B. (Hgg.) Geschichte der antiken Texte. Autoren- und Werklexikon. DNP Suppl. 2. Stuttgart; Weimar, J. B. Metzler, 2007.
Lojka A. A. Starabelaruskaja literatura. Minsk, Vyšėjšaja škola, 2001.
Mauersperger A. (Hg., Übers., Komm.) Tacitus. Germania. Leipzig, Insel 1980.
McMillin A.B. Die Literatur der Weißrussen. A History of Byelorussian Literature from Its Origins to the Present Day. Gießen, Wilhelm Schmitz, 1977.
Müller G. M. Die „Germania generalis“ des Conrad Celtis. Studien mit Edition, Übersetzung und Kommentar. Tübingen, Max Niemeyer, 2001.
Nekrašėvič-Karotkaja Ž. V. Belaruskaja lacinamoŭnaja paėzija. Ranni rėnesans. Minsk, Belaruski dzjaržaŭny universitėt, 2009.
Nikoljukin A. N. (red.) Literaturnaja ėnciklopedija terminov i ponjatij. Moskva, Intelvak, 2001.
Pelc J. Literatura renesansu w Polsce. Warszawa, Semper, 1994.
Piccolomini E.S. De Europa. Edidit commentarioque instruxit Adrianus van Heck. Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, 2001.
Poreckij Ja. I. Nikolaj Gusovskij. Minsk, Nauka i technika, 1984.
Rutz M. Das Wissen über den (eigenen) Osten. Nicolaus Hussovianus’ „Carmen de bisonte“ als zweifacher Kommunikationsakt. Wiener Slavistisches Jahrbuch NS 2017, 4 [im Druck].
Segel H.B. Renaissance Culture in Poland. The Rise of Humanism, 1470–1543. Ithaca — London, Cornell University Press, 1989.
Skoczek A. (red.). Historia literatury polskiej w dziesięciu tomach. T.2: Renesans. Bochnia; Kraków — Warszawa, Wyd. SMS 2002.
Trofymuk M.S. Latynomovna literatura Ukrajiny XV–XIX st: żanry, motyvy, ideji. L’viv. LNU imeni Ivana Franka, 2014 [pdf in der elektronischen Bibliothek Čtivo, http://chtyvo.org.ua/authors/Trofymuk_ Myroslav/Latynomovna_literatura_Ukrainy_XVXIX_st_zhanry_motyvy_idei/ (07.03.2017).
Walde Ch., Egger B. (Hgg.) Die Rezeption der antiken Literatur. Kulturhistorisches Werklexikon (=DNP Suppl. 7). Stuttgart — Weimar, J. B. Metzler 2010.
Walecki W. (Hg.) Polnische Renaissance. Ein literarisches Lesebuch. Frankfurt a.M., Suhrkamp, 1996.
Wilczek P. Pisarze łacińscy w dawnej Polsce — rekonesans. Civitas mentis. T. 1. Pod redakcją Z. Kadłubka, T. Sławka. Katowice, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, 2005, 110–127.
Willige W. (Übers.), Holzberg N. (Einl., Erl.) Ovidius Naso P. Briefe aus der Verbannung. Tristia. Epistulae ex Ponto. Lateinisch und deutsch. München — Zürich, Artemis 1990.
Zabłocki St. Zwei Richtungen in der neulateinischen Dichtung Polens der ersten Hälfte des 16. Jahrhunderts in ihrem gesamteuropäischen Kontext, in: Ders. Studien zur neulateinischen Literatur und zur Rezeption der antiken Dichtung im europäischen Schrifttum. Frankfurt a.M., Peter Lang, 2009, 73–87.
Ziomek J. Renesans. Wyd. 11. Warszawa, PWN, 2012 [11995].
Žlutka A.A. Mikola Husoŭski, in: Historyja belaruskaj litaratury XV–XIX stahoddzjaŭ. T.1: Daŭnjaja litaratura XI–peršaja palova XVIII stahoddzja. Nauk. red. V.A.Čamjarycki. 2-e vydanne. Minsk, Belarusskaja navuka, 2007, 309–357.
Zvereva I.S. Izdatel’sko-prosvetitel’skaja dejatel’nost’ Imperatorskoj Publičnoj biblioteki. Vestnik S.- Peterburgskogo gosudarstvennogo universiteta kul’tury i iskusstv 2015, 1, 58–67 (in Russian).
Downloads
Published
2017-09-20
How to Cite
Rutz, M. (2017). Nicolaus Hussovianus’ Carmen de bisonte im intertextuellen Schnittfeld antiker Reformatio-Sehnsüchte. Philologia Classica, 12(1), 59–90. https://doi.org/10.21638/11701/spbu20.2017.108
Issue
Section
Latinitas media et nova
License
Articles of "Philologia Classica" are open access distributed under the terms of the License Agreement with Saint Petersburg State University, which permits to the authors unrestricted distribution and self-archiving free of charge.
